ย้อนรอยพุทธศาสนาตักศิลา-ปากีสถาน

ประเทศปากีสถาน ปากีสถาน เป็นประเทศที่นับถือศาสนาอิสลาม ปัจจุบันคนไทยให้ความสนใจประเทศ ปากีสถาน กันน้อยมากเนื่องจากความไม่มั่นคงทางการเมือง แต่หากย้อนรอยไปในอดีตจะพบว่าประเทศ ปากีสถาน มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน และนอกจากนั้นยังมีคุณค่าทางพุทธศาสนาอีกด้วย ปากีสถาน ในอดีตเคยมีความเจริญรุ่งเรืองและยิ่งใหญ่ทางศิลปะวัฒนธรรม เมื่อเอ่ยถึงพุทธศาสนาในตักศิลาผู้ที่ศึกษาพุทธศาสนาทั้งหลายจะรู้จักชื่อนี้เป็นอย่างดี

เมื่อเดินทางออกไปจากอิสลามาบาดเพียง 37 กิโลเมตร ก็จะเข้าถึงเมือง ตักศิลา อันเป็นศูนย์กลางศาสนาพุทธ ที่แห่งนี้มีพิพิธภัณฑ์ตักศิลาที่รวบรวมโบราณวัตถุเอาไว้มากมาย ผู้ที่ต้องการเข้าชมจะต้องซื้อบัตรเข้าชม ภายในได้เก็บรวบรวมหลักฐานเกี่ยวกับความเป็นอยู่และภูมิปัญญาของชาวตักศิลายุคต่างๆ เอาไว้อย่างเป็นระบบระเบียบ มีปฏิมากรรมที่สะท้อนรูปแบบการก่อสร้างในยุคคันธาระในอดีตกาล นอกจากพิพิธภัณฑ์ตักศิลาแล้วยังมีซากวัดจูเลียนที่ได้รับการบูรณะใหม่ทำให้เห็นโครงสร้างของมหาวิทยาลัยทางพุทธศาสนาอันเก่าแก่โบราณและที่สำคัญ “องค์คุลีมาร”ยังมาศึกษาพระธรรมที่นี่อีกด้วย ที่นี่ยังคงมีสถูปเจดีย์ที่มีการแกะสลักต้นแบบภาษาสันสกฤตรักษาไว้ที่นี่อีกด้วย การเดินทางขึ้นสู่วิทยาลัยจูเลียนจะต้องเดินขึ้นบันไดนับร้อยขั้นเพื่อขึ้นสู่ตัววิทยาลัยด้านบน ตลอดเส้นทางที่เดินก็จะสามารถเห็นวิวทิวเขากว้างไกลสุดตา บางครั้งได้เห็นกิจกรรมยามบ่ายคลายร้อนของคนท้องถิ่นที่ริมน้ำชลประทานแถวๆนี้อีกด้วย เมื่อขึ้นถึงบริเวณตัววิทยาลัยแล้วจะได้เห็นสิ่งปลูกสร้างเป็นโครงสร้างแบ่งเป็นส่วนต่างๆให้เห็นทั้งส่วนห้องนั่งสมาธิ ห้องเรียนพระธรรม ห้องซักล้าง และห้องอื่นๆ รวมทั้งโซนการจัดแสดงสถูปโบราณต่างๆ บนนี้

เมืองตักศิลาถือกำเนิดขึ้นตั้งแต่ดึกดำบรรพ์เป็นนครหลวงแห่งแคว้นคันธาระ เป็นหนึ่งในบรรดา 16 แคว้นของชมพูทวีป ที่สถาปนาขึ้นโดยชาวอารยันมีพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำแคว้นและรุ่งเรืองมานับพันปี ก่อนพุทธกาลนั้นมีความรุ่งเรืองถึงขีดสุดในสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราช พระองค์ได้สร้างตักศิลาให้มีชื่อเสียงกิตติศัพท์ขจรขจายไปทั่ว พร้อมๆกับการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา ต่อมาตักศิลาก็ต้องตกอยู่ภายใต้อารยธรรมอีกมากมายต่อๆ มา เช่น อารยธรรมกรีก โดยพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช และอารยธรรมฮินดูอีกหลายราชวงศ์ แต่กระนั้นเลย ตักศิลาก็ยังแสดงความเจิดจรัสแห่งพระพุทธศาสนา จากหลักฐานที่มีให้เห็นถึงปัจจุบันทำให้นึกย้อนไปได้ว่า ปากีสถาน ดินแดนแห่งนี้เคยมีความรุ่งเรืองทางพุทธศาสนามากมายเพียงไร

เครื่องใช้โบราณ-พิพิธภัณฑ์ตักศิลา

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมาทางการท่องเที่ยว ปากีสถาน ได้ให้ความสำคัญกับการท่องเที่ยวเชิงศึกษาด้านเส้นทางพุทธศาสนาในประเทศ ปากีสถาน ซึ่งประกอบด้วยเมืองสำคัญมากมาย เช่น เปชวาร์ ตักศิลา หุบเขาสวาด และตักหิไบ สถานที่ดังกล่าวมีหลักฐานที่สำคัญที่สะท้อนความเจริญรุ่งเรื่องของพุทธศาสนาในอดีตมากมาย ปัจจุบันคนไทยหลายคนทีศึกษาในพุทธศาสนาในที่ต่างๆก็ได้เดินทางไปท่องเที่ยวและชมเมืองตักศิลาเพื่อให้เห็นกับตาว่าพุทธศาสนาในปากีสถานนั้นยิ่งใหญ่และเคยรุ่งเรืองเพียงใดถึงแม้ว่าปัจจุบัน ปากีสถาน จะกลายเป็นประเทศของศาสนาอิสลามแล้วก็ตาม

ประเทศ ปากีสถาน ในอดีตเคยเป็นเมืองแห่งพุทธศาสนาที่สำคัญ ซึ่งนอกจากจะมีตักศิลาแล้วยังมีเมืองโบราณศิรกัปต์หรือเรียกว่าซากตักศิลาแห่งที่สอง เมืองนี้เป็นเสมือนเมืองต้นแบบของความศิวิไลที่ชาวกรีกนำเข้ามาตั้งแต่สมัยอเล็กซานเดอร์มหาราช เมืองศิรกัปต์มีการจัดวางผังเมืองอย่างดี ประกอบไปด้วยส่วนของบ้านเรือน ส่วนของวัด ศูนย์กลางชุมชน และมีการวางระบบระบายน้ำต่างๆในตัวเมืองอีกด้วย ทำให้ศิรกัปต์ได้กลายเป็นศูนย์กลางการค้า การศึกษา ในช่วง 200 ปีก่อนคริสตกาล และยังมีการค้นพบเครื่องทองรูปแบบเฉพาะตัวที่ได้รับอิธิพลมาจากทางกรีกจนกระทั่งมีการสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน

ผู้ที่มีโอกาสได้ไปเที่ยวประเทศ ปากีสถาน หรือต้องไปทำธุรกิจสามารถแวะเวียนไปยังเมืองตักศิลาได้ ท่านจะได้ย้อนรำลึกไปถึงอดีตและได้เห็นเงาแห่งความรุ่งเรื่องทางศาสนาใน ปากีสถาน ว่าเคยเป็นเช่นไร